Ky libër nuk është thjesht një libër kujtimesh, por një libër kujtese. Ekzistenca kombëtare e shqiptarëve e ka lidhur fatin e saj te vetëdija historike, tek mprehja e shqisave për të mbajtur mend gjithë vuajtjet e sakrificat e panumërta. Dëgjohet shpesh të thuhet edhe nga miq e dashamirës tanë të shumtë se historia si mësuese e jetës duhet t’i shmangë sa më shumë episodet e pakëndshme, që brezat e rinj të këtij trualli të rriten pa frymën e urrejtjes ndaj të tjerëve. Sidomos ndaj fqinjëve. Kjo kërkesë besojmë se është për të gjitha palët. Fryma kristiane “duaje armikun tënd” do të duhej ndër të tjera që xhelati i dikurshëm të njihte sadopak krimet e djeshme, madje të kërkonte ndjesë siç duhet. Por nga pala që përfaqëson krimin dhe dhunën shtetërore, të njohur tashmë botërisht, vijnë sinjale të përkundërta me pendesën. Mungesa e ndjesës nuk e fsheh dëshirën për përsëritjen e krimeve sapo të krijohen rrethanat e duhura.
Kur nuk je i lirë që të valvisësh flamurin e kombit tënd, por të imponojnë ta valvisësh flamurin e pushtuesit, të këndosh hymnin e flamurit të pushtuesit, ky është poshtrim. Kur të ndjekin, survejojnë, të thërrasin në “bisedë informative” se nuk e do pushtuesin, kur të torturojnë, të rrehin si qen për fajin e vetëm se je shqiptar e nuk deshiron të jesh jugosllav, të quhesh jugosllav, ky është poshtrim.