Wschodnia Litwa, początek XX wieku. Wysoko urodzony student Michał Rajecki powraca na wakacje w okolice rodzinnych Jużynt. Podczas polowania spotyka Warszulkę Łaukinisównę, dziewczynę z ludu o niepospolitej urodzie i przymiotach ducha. Po pierwszym spotkaniu przychodzą następne. Zadurzony w dziewczynie Michał przebąkuje coś niebacznie o małżeństwie. Ta znajomość – choć pełna dziwnego uroku – nie ma jednak przyszłości. Młodych dzielą różnice społeczne i majątkowe. Nikt z rodziny Michała nie zaakceptowałby takiego mezaliansu. Mimo że Warszulka szczerze kocha panicza, ten powoli przestaje się nią interesować. Dostrzega, że ich związek nie ma przyszłości. Ciągnie go w wielki świat. Powodowany wyrzutami sumienia usilnie namawia Warszulkę do ożenku z interesującym się nią zamożnym chłopem Józefem Trembelem. Kiedy zrozumie, że popełnił błąd, jest już za późno... Powieść „ Soból i panna ” oparto na losach barona Pierre’a de Rojana, oficera armii napoleońskiej, który ranny w kampanii 1812 roku osiedlił się w miejscowości Gaczany w rejonie Rakiszki w północno-wschodniej części Litwy.